Wyjaśnienia Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 6 czerwca 2005 r. o zasadach gospodarki finansowej, uzyskiwaniu przychodów i wydatkach związanych z finansowaniem kampanii wyborczej w wyborach Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.

   PAŃSTWOWA                                                          Warszawa, dnia 6 czerwca 2005 r. 
KOMISJA WYBORCZA
ZKF-603-1/05

WYJAŚNIENIA
Państwowej Komisji Wyborczej o zasadach gospodarki finansowej, uzyskiwaniu przychodów i wydatkach związanych z finansowaniem kampanii wyborczej 
w wyborach Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.

Państwowa Komisja Wyborcza udziela komitetom wyborczym kandydata na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej wyjaśnień w sprawach gospodarki finansowej. 

1. Przepisy prawne dotyczące finansowania komitetów wyborczych.

Zasady prowadzenia gospodarki finansowej przez komitet wyborczy kandydata na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej regulują następujące przepisy prawne:

1) ustawa z dnia 27 września 1990 r. o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 2000 r. Nr 47, poz. 544,  z 2002 r. Nr 113, poz. 984 i Nr 153, poz. 1271, z 2003 r. Nr 57, poz. 507 i Nr 130, poz. 1188 oraz z 2004 r. Nr 25, poz. 219) zwana dalej ustawą, a w szczególności przepisy:

· art. 40a, dotyczące wyłącznego prawa komitetu wyborczego do prowadzenia kampanii wyborczej,
· rozdziału 12 „Finansowanie wyborów”, dotyczące źródeł i zasad pozyskiwania przychodów, dokonywania wydatków i prowadzenia gospodarki finansowej przez komitety wyborcze, obowiązku przedłożenia Państwowej Komisji Wyborczej sprawozdania wyborczego komitetu, przyjęcia bądź odrzucenia sprawozdania wyborczego komitetu i konsekwencji tego faktu,
· rozdziału 12a „Przepisy karne”, w szczególności art. od 88f  do 88j;

2) ustawa z dnia 27 czerwca 1997 r. o partiach politycznych (Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 857, i Nr 154, poz. 1802, z 2002 r. Nr 127, poz. 1089, z 2003 r. Nr 57, poz. 507 oraz z 2004 r. Nr 25, poz. 219 i Nr 273, poz. 2703), zwana dalej „ustawą o partiach”, a w szczególności:

· rozdział 4 „Finanse i finansowanie partii politycznych”, dotyczący źródeł finansowania partii politycznych, tworzenia i funkcjonowania Funduszu Wyborczego partii, a także sposobu finansowania udziału partii w wyborach prezydenckich,
· rozdział 6a zawierający przepisy karne do ustawy;

3) rozporządzenie Ministra Finansów z 19 lipca 2000 r. w sprawie określenia wzoru sprawozdania wyborczego, szczegółowego zakresu zawartych w nim informacji oraz wykazu rodzaju dokumentów załączonych do sprawozdania (Dz.U. Nr 65, poz. 764).

Ujednolicone teksty w/w ustaw i rozporządzenia Ministra Finansów dostępne są na stronie internetowej Państwowej Komisji Wyborczej – adres www.pkw.gov.pl.
Ponadto, do prowadzenia gospodarki finansowej mają zastosowanie:
- ustawa z dnia 15 marca 1933 r. o zbiórkach publicznych (Dz.U. Nr 22, poz. 162 ze zm.), w związku z art. 87 ustawy o wyborze Prezydenta RP,
- ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694, ze zm.) oraz rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 15 listopada 2001 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości dla niektórych jednostek niebędących spółkami handlowymi, nieprowadzących działalności gospodarczej (Dz.U. Nr 137, poz. 1539), w związku z art. 84c ustawy o wyborze Prezydenta RP.

2. Komitety wyborcze

Prawo zgłaszania kandydatów na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej mają obywatele, mający prawo wybierania do Sejmu w liczbie co najmniej 100.000. Czynności wyborcze w imieniu wyborców wykonuje komitet wyborczy, od dnia zarejestrowania przez Państwową Komisję Wyborczą (art. 40e ustawy) Na podstawie dokumentu o rejestracji, komitet wyborczy może otworzyć rachunek bankowy i podejmować działania związane z pozyskiwaniem środków finansowych i ich wydatkowaniem. Ten sam dokument uprawnia komitet wyborczy do wystąpienia do właściwego urzędu skarbowego i urzędu statystycznego o nadanie odpowiednio numeru NIP i REGON.

Prawo do prowadzenia kampanii wyborczej na rzecz kandydata przysługuje, na zasadzie wyłączności, komitetowi wyborczemu (art. 40a ust. 1 ustawy).  Oznacza to, że w okresie kampanii wyborczej wszelkie czynności  związane z pozyskiwaniem środków finansowych, dokonywaniem wydatków na organizowanie spotkań przedwyborczych i promocją kandydatów w formie plakatów, ulotek itd. mogą być prowadzone tylko przez komitety wyborcze. Na podstawie art. 78a ustawy komitety wyborcze zobowiązane są do umieszczenia na wszystkich materiałach wyborczych wyraźnych oznaczeń, wskazujących od kogo pochodzą.

Nie mogą takich działań prowadzić sami kandydaci, a także partie polityczne, stowarzyszenia i inne organizacje, których członkiem jest dany kandydat lub jest przez te podmioty popierany. Kampanii na rzecz kandydata nie mogą prowadzić też wyborcy go popierający, o ile nie zostali do tego upoważnieni przez pełnomocnika wyborczego lub finansowego.

W związku z przypadającymi w 2005 r. wyborami Prezydenta RP i wyborami do Sejmu RP i do Senatu RP, których kampanie wyborcze są zbieżne pod względem czasowym, wyjaśnia się, że komitety wyborcze utworzone na podstawie ustawy o wyborze Prezydenta RP nie mogą równocześnie wykonywać zadań należących do komitetu wyborczego w wyborach do Sejmu i do Senatu.

Pełnomocnik finansowy komitetu wyborczego jest odpowiedzialny za prowadzenie gospodarki finansowej komitetu, a w szczególności za ewidencjonowanie wpływów i wydatków oraz sporządzenie sprawozdania wyborczego i przedłożenie go Państwowej Komisji Wyborczej. Pełnomocnik finansowy może upoważnić inne osoby do podejmowania określonych czynności związanych z dokonywaniem wydatków komitetu wyborczego w jego strukturach terenowych. Nie zwalnia to jednak pełnomocnika z odpowiedzialności za całokształt gospodarki finansowej komitetu. Pełnomocnik finansowy ponosi też odpowiedzialność karną za zawinione naruszenie zakazów i ograniczeń w pozyskiwaniu i wydatkowaniu środków.

Można być pełnomocnikiem finansowym tylko jednego komitetu wyborczego.

W razie złożenia rezygnacji przez pełnomocnika finansowego z pełnionej funkcji i powołania nowego pełnomocnika, należy o tym fakcie powiadomić Państwową Komisję Wyborczą w trybie przepisów o powołaniu komitetu wyborczego.

Komitet ulega rozwiązaniu z mocy prawa w sytuacjach określonych w art. 87j ustawy; oznacza to, że w świetle przepisów ustawy brak jest podstawy prawnej do podjęcia decyzji o samorozwiązaniu się komitetu.

3. Rachunek bankowy komitetu wyborczego.

Środki finansowe komitetu wyborczego gromadzi się na koncie bankowym, z tym że środki pochodzące od osób prawnych, z wyłączeniem partii politycznych oraz pochodzące od anonimowych ofiarodawców ze zbiórek publicznych gromadzone są na osobnych subkontach (art. 85 ust. 4 ustawy). Przytoczony przepis należy rozumieć jako obowiązek całkowitego obrotu bankowego pozyskanych z różnych źródeł środków (a nie gromadzenie tylko posiadanych nadwyżek), w celu zapewnienia jawności finansowania kampanii wyborczej.

Komitet może otworzyć pomocnicze rachunki bankowe dla ułatwienia dokonywania wydatków w strukturach terenowych komitetu. Na rachunki pomocnicze nie mogą być przyjmowane inne wpłaty, niż przelewy z rachunku komitetu wyborczego bądź z subkonta tego rachunku.

Przeznaczenie odrębnych subkont dla wpłat od osób prawnych i dla wpłat od anonimowych ofiarodawców jest związane z kontrolą wydatkowania środków pochodzących z tych źródeł, do wysokości limitowanej odpowiednio w art. 87c i art. 87d ustawy. Na rachunek podstawowy komitet przyjmuje pozostałe przychody pochodzące od: osób fizycznych, innych jednostek organizacyjnych nie będących osobami prawnymi (jak np. spółek prawa cywilnego), z kredytów bankowych i pożyczek, a także od partii politycznych – wyłącznie przelewy z Funduszu Wyborczego partii, utworzonego na podstawie art. 35 ust. 1 ustawy o partiach politycznych.

Otwarcia rachunku bankowego powinien dokonać pełnomocnik finansowy komitetu, który jest głównym dysponentem środków zgromadzonych na koncie.

Umowa podstawowego rachunku bankowego komitetu powinna zawierać zastrzeżenie, że wpłaty na rzecz komitetu wyborczego, których łączna wysokość przekracza 2-krotność minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów, obowiązującego w dniu poprzedzającym rozpoczęcie kampanii wyborczej, mogą być dokonywane jedynie czekiem, przelewem lub kartą płatniczą. Pełnomocnik finansowy, który nie wprowadza takiego zastrzeżenia naraża się na sankcję karną, o której mowa w art. 88f pkt. 4 ustawy.

4. Pozyskiwanie środków finansowych przez komitety wyborcze.

Komitet wyborczy może pozyskiwać środki finansowe pochodzące od: 
1) osób fizycznych, z wyłączeniem:

· osób fizycznych niemających miejsca zamieszkania w Rzeczypospolitej Polskiej; nie dotyczy to obywateli polskich zamieszkałych za granicą,
· cudzoziemców, mających miejsce zamieszkania w Rzeczypospolitej Polskiej (art. 86 ust. 2 pkt. 1 ustawy).

Łączna suma wpłat od osoby fizycznej na rzecz jednego komitetu wyborczego nie może przekraczać 15-krotności minimalnego wynagrodzenia za pracę, obowiązującego w dniu poprzedzającym rozpoczęcie kampanii wyborczej (art. 85 ust. 5 ustawy). W wyborach Prezydenta RP w 2005 r. łączna suma wpłat wynosi 12.735 zł. 
Kwoty przekraczające łącznie od jednej osoby 2-krotność minimalnego wynagrodzenia za pracę (tj. 1.698 zł) mogą być wpłacane jedynie czekiem, przelewem lub kartą płatniczą (art. 85 ust. 7 ustawy). Zgodnie z art. 63c ustawy Prawo bankowe – polecenie przelewu stanowi udzieloną bankowi dyspozycję dłużnika obciążenia jego rachunku bankowego określoną kwotą i uznania tą kwotą rachunku wierzyciela. Przelew może być dokonany tylko z rachunku darczyńcy na rachunek komitetu wyborczego. Kwoty nieprzekraczające 1.698 zł mogą być wpłacane na rachunek bankowy komitetu także gotówką w kasie banku oraz w formie przekazów pocztowych.

2) od osób prawnych i innych jednostek organizacyjnych. Pozyskiwanie środków od osób prawnych jest dopuszczalne pod warunkiem, że nie występują przesłanki, o których mowa w art. 86 w ust. 1 oraz w ust. 2 pkt 3, 5 i 6; z zakresu działania przepisów wyłączone są spółki publiczne i partie polityczne korzystające ze środków publicznych.

Pod pojęciem „inne jednostki organizacyjne” rozumie się spółki cywilne, spółki osobowe, spółki jawne i spółki komandytowe, które nie mają osobowości prawnej. Jednostki organizacyjne nie mogą korzystać w ciągu 2 lat poprzedzających dzień wyborów ze środków publicznych.

Osoba fizyczna, która jest wspólnikiem spółki prawa cywilnego, bądź niebędącej osobą prawną spółki prawa handlowego, w świetle obowiązujących przepisów może być równocześnie donatorem indywidualnym pod własnym nazwiskiem oraz donatorem pod nazwą jednostki organizacyjnej do wysokości limitu przysługującego „innym jednostkom organizacyjnym”.

„Spółką publiczną”, o której mowa w art. 86 ust. 1 pkt 4 oraz w ust. 2 pkt 5, według definicji zawartej w art. 4 pkt 9 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. – Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi (Dz.U. z 2002 r. Nr 49, poz. 447) jest spółka, której akcje co najmniej z jednej emisji są dopuszczone do publicznego obrotu (spółki giełdowe).

Łączna suma wpłat od podmiotów innych, niż osoby fizyczne na jeden komitet wyborczy nie może przekraczać 100-krotności minimalnego wynagrodzenia za pracę (jest to kwota 84.900 zł).

Środki finansowe osób prawnych, przekazywane na cele kampanii wyborczej, mogą pochodzić wyłącznie z zysku (art. 85 ust. 2 ustawy).

Z uwagi na ograniczenia dotyczące pozyskiwania środków od osób prawnych, wynikające z art. 85 ust. 2 oraz art. 86 ust. 1 i ust. 2 pkt 5 i 6 ustawy, pełnomocnik finansowy powinien zapewnić sobie możliwość uzyskania informacji, czy osoba prawna jest uprawniona do finansowania komitetu wyborczego i czy przekazywane środki pochodzą z zysku; taką informacją może być np. oświadczenie darczyńcy.

3) ze zbiórek publicznych (art. 87 ust. 1 ustawy). Zasady przeprowadzania zbiórek publicznych określa ustawa o zbiórkach publicznych, w której istotnym dla zbiórek publicznych na rzecz komitetu wyborczego jest art. 7, zgodnie z którym zbiórki mogą być przeprowadzane tylko przez osoby do tego upoważnione przez dany komitet i nie mogą one za te czynności otrzymywać wynagrodzenia. Organizowanie zbiórki publicznej na kampanię wyborczą kandydata na Prezydenta nie wymaga uzyskania zezwolenia. Zbiórka może być przeprowadzona w formie:

- dobrowolnych wpłat na subkonto dla gromadzenia środków pochodzących ze zbiórek publicznych,
- zbiórek pieniędzy do puszek kwestarskich oraz skarbon stacjonarnych, umieszczanych w obiektach, za zgodą ich właścicieli lub użytkowników,
- sprzedaży cegiełek wartościowych.

Środki finansowe zebrane do puszek i skarbon oraz pochodzące ze sprzedaży cegiełek powinny być wpłacone na odpowiednie subkonto dla gromadzenia tych środków.
Dokumentację dotyczącą przebiegu zbiórki publicznej należy prowadzić w formie rejestru, zawierającego następujące informacje:

- komu, kiedy i jakie puszki kwestarskie, skarbony stacjonarne i cegiełki wartościowe zostały wydane,
- kiedy przeprowadzona zbiórka została zakończona,
- sumę zebranych środków pieniężnych.

Dane te muszą być potwierdzone podpisami osób, które zbiórkę przeprowadzały i które odebrały zebrane pieniądze.
Powyższe zasady dokumentowania zbiórek publicznych wynikają z rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 6 listopada 2003 r. w sprawie sposobów przeprowadzania zbiórek publicznych oraz zakresu kontroli nad tymi zbiórkami (Dz.U. Nr 199, poz. 1947 ze zm.).

Pełnomocnik finansowy komitetu wyborczego jest obowiązany przechowywać dokumenty związane ze zbiórką publiczną przez okres 12 miesięcy od dnia wyborów (art. 87 ust. 3 ustawy). Jednocześnie te same dokumenty wymagane są jako załącznik do sprawozdania wyborczego składanego Państwowej Komisji Wyborczej (art. 87g ust. 4 ustawy). W związku z powyższym oryginały dokumentów, ze względów dowodowych musza być przekazane wraz ze sprawozdaniem, natomiast uwierzytelniona przez co najmniej 3 osoby wchodzące w skład komitetu wyborczego kopia jest przechowywana przez pełnomocnika finansowego.

4) od partii politycznych popierających kandydata na Prezydenta. Środki finansowe od partii mogą pochodzić wyłącznie z jej Funduszu Wyborczego, tworzonego na podstawie przepisów ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o partiach politycznych (art. 35 ust. 1 ustawy o partiach). Komitet wyborczy może pozyskiwać środki finansowe tylko z przelewów dokonywanych z rachunku bankowego Funduszu Wyborczego na rachunek komitetu wyborczego. Fundusz Wyborczy partii jest tworzony z wpłat własnych partii politycznej oraz darowizn od osób fizycznych, spadków i zapisów (art. 36 ust. 1 ustawy o partiach). Suma darowizn pieniężnych, pochodzących od jednej osoby fizycznej w 2005 r., w związku z ustawowymi terminami wyborów do Sejmu RP i Senatu RP oraz Prezydenta RP, nie może przekraczać 25-krotności minimalnego wynagrodzenia za pracę, obowiązującego w dniu poprzedzającym wpłatę. Dozwolony limit wpłat na Fundusz Wyborczy wynosi 21.225 zł (art. 36a ust. 2 ustawy o partiach). 
Wpłaty na Fundusz Wyborczy, bez względu na ich wysokość, mogą być dokonywane jedynie czekiem, przelewem lub kartą płatniczą (art. 36a ust. 3 ustawy o partiach). Definicja przelewu została omówiona w pkt. 1.

Ponadto na Fundusz Wyborczy mogą być dokonywane wpłaty własne partii w formie przelewów z rachunku bieżącego. Partia może przeznaczyć na finansowanie kampanii wyborczej środki zgromadzone na rachunkach bankowych, pochodzące ze źródeł wymienionych w sposób wyczerpujący w art. 24 ustawy o partiach politycznych. Na rachunek bieżący partii mogą być dokonywane wpłaty od osób fizycznych, w wysokości nieprzekraczającej w jednym roku 15-krotności minimalnego wynagrodzenia za pracę, obowiązującego w dniu poprzedzającym wpłatę (w 2005 r. – 12.735 zł). Jeżeli wpłata na rachunek bieżący partii nie przekracza 849,00 zł, to może być dokonana w formie gotówkowej.

Przepisy ustawy o partiach nie zabraniają jednoczesnego dokonywania wpłat przez tę samą osobę fizyczną na rachunek bieżący partii, na Fundusz Wyborczy, a także bezpośrednio na rzecz komitetu wyborczego. W takim przypadku maksymalny limit wpłat od jednej osoby fizycznej wynosi 46.695 zł). 
Partia nie może przyjmować środków finansowych pochodzących od:

· osób fizycznych niemających miejsca zamieszkania na terenie Rzeczypospolitej Polskiej, nie dotyczy to jednak obywateli polskich zamieszkałych za granicą;
· cudzoziemców mających miejsce zamieszkania na terenie Rzeczypospolitej Polskiej, zamieszkujących na stałe w Polsce (art. 25 ust. 2 ustawy o partiach).

5) z kredytu bankowego i pożyczek. Przepisy ustawy nie wymieniają jako źródła finansowania tych kredytów i pożyczek. Korzystanie z tych źródeł finansowania nie jest jednak zabronione. Pożyczek nie mogą udzielać podmioty wymienione w art. 86 ustawy, a także być poręczycielami zaciąganych przez komitet kredytów i pożyczek.

5. Zakazy i ograniczenia w pozyskiwaniu środków finansowych przez komitety wyborcze

Przepisy ustawy o wyborze Prezydenta wprowadzają następujące zakazy i ograniczenia w finansowaniu komitetów wyborczych.

1) Pozyskiwanie środków finansowych jest dozwolone od dnia wydania przez Państwową Komisję Wyborczą postanowienia o zarejestrowaniu komitetu wyborczego (art. 84a ust. 2 ustawy). W związku z obowiązkiem gromadzenia środków finansowych komitetu na rachunku bankowym, pozyskiwanie środków finansowych w praktyce jest możliwe dopiero od dnia otwarcia rachunku bankowego komitetu.

2) Nie jest zabronione pozyskiwanie środków po dniu wyborów. W związku z tym dopuszczalne jest przyjmowanie darowizn na spłatę nieuregulowanych zobowiązań finansowych komitetu, na zaspokojenie których nie wystarczało środków finansowych zgromadzonych na rachunku bankowym. Zabronione jest natomiast pozyskiwanie środków po dniu złożenia Państwowej Komisji Wyborczej sprawozdania wyborczego (art. 87a ust. 2 ustawy).

3) Komitet wyborczy może przyjąć wartości niepieniężne (darowiznę rzeczową oraz w formie usługi) od tych podmiotów, od których może przyjmować środki finansowe. Wartość darowizny niepieniężnej nie jest limitowana przepisami ustawy. 
Przekazywanie wartości niepieniężnych nie może polegać na sfinansowaniu zakupu towarów lub usług służących prowadzeniu kampanii wyborczej. Przykładowo więc darowizna w postaci opłacenia wynajmu pomieszczeń na cele spotkania przedwyborczego, czy też opłacenia druku ulotek wyborczych nie może być traktowana jako świadczenie wartości niepieniężnych. Natomiast świadczeniem takich wartości w sposób zgodny z prawem będzie na przykład nieodpłatne udostępnienie przez osobę fizyczną własnego lokalu w celu odbycia w nim spotkania przedwyborczego, czy też osobiste nieodpłatne świadczenie usługi polegającej na naprawie komputera użytkowanego przez komitet wyborczy itp. 
Pozyskane darowizny niepieniężne należy doliczyć do wydatków komitetu wyborczego (art. 85 ust. 8 ustawy).

4) Zabronione jest przekazywanie środków finansowych i wartości niepieniężnych przez jeden komitet wyborczy na rzecz innego komitetu wyborczego (art. 87a ust. 1 ustawy).

5) W przypadku stwierdzenia wpłaty dokonanej z naruszeniem przepisów ustawy, komitet wyborczy powinien odmówić przyjęcia darowizny. Jako odmowę przyjęcia darowizny należy traktować niezwłoczne zwrócenie darczyńcy korzyści majątkowej. Zwrot środków finansowych powinien nastąpić nie później niż w terminie 30 dni od daty dokonania darowizny.

6) Wszelkie wezwania i informacje pisemne dostarczane przez komitet wyborczy, mające na celu pozyskiwanie środków na wybory, muszą zawierać informacje o treści przepisów wymienionych w art. 87e ustawy.

6. Zasady wydatkowania środków i ich dokumentowania.

1) Komitet wyborczy może wydatkować na kampanię wyborczą wyłącznie kwoty ograniczone limitem wydatków wynoszącym 12.000.000 zł (art. 84d ustawy). Limit wydatków nie ulega zwiększeniu w przypadku udziału kandydata w ponownym głosowaniu.

2) Wydatki komitetu wyborczego na kampanię wyborczą prowadzoną w formach i na zasadach właściwych dla reklamy, w tym w prasie w rozumieniu przepisów prawa prasowego, nie mogą przekroczyć 80% limitu wydatków tj. kwoty 9.600.000 zł (art. 87b ustawy).

3) Wydatki komitetu wyborczego ze środków pochodzących od osób prawnych nie mogą przekroczyć 60% limitu wydatków tj. kwoty 7.200.000 zł (art. 87c ustawy).

4) Wydatki komitetu wyborczego ze środków pochodzących od anonimowych ofiarodawców ze zbiórek publicznych nie mogą przekroczyć 10% limitu wydatków tj. kwoty 1.200.000 zł (art. 87d ustawy).

5) Komitet wyborczy może wydatkować środki finansowe jedynie na cele związane z wyborami (art. 84a ust. 3 ustawy). Do kosztów komitetu wyborczego nie mogą być wliczone wydatki na cele charytatywne oraz inne cele społecznie użyteczne, nawet jeżeli były ponoszone w okresie kampanii wyborczej w ramach promocji komitetu wyborczego lub kandydata.

6) Wydatkowanie środków jest dozwolone w tym samym początkowym terminie, co ich pozyskiwanie, to jest od dnia wydania przez Państwową Komisję Wyborczą postanowienia o przyjęciu zawiadomienia o utworzeniu komitetu wyborczego (art. 84a ust. 2 ustawy). W praktyce jest to możliwie od dnia pierwszej wpłaty na rachunek bankowy.

7) Zabronione jest wydatkowanie środków przez komitet wyborczy po dniu złożenia sprawozdania wyborczego o przychodach, wydatkach i zobowiązaniach finansowych komitetu (art. 87a ust. 2 ustawy).

8) Komitety wyborcze prowadzą rachunkowość na zasadach określonych odrębnymi przepisami dotyczącymi jednostek nieprowadzących działalności gospodarczej, z uwzględnieniem przepisów ustawy (art. 84c ustawy). Komitet wyborczy powinien ewidencjonować i dokumentować ponoszone wydatki. Dokumentami dotyczącymi kosztów i wydatków są: rachunki, faktury, umowy, pokwitowania odbioru gotówki do rozliczenia (KW) i inne dokumenty wystawione na komitet wyborczy. Dokumenty finansowo-księgowe wystawione na nazwisko osoby fizycznej (np. na nazwisko kandydata) nie są dowodami kosztów komitetu wyborczego. Do wydatków lub kosztów komitetów wyborczych zalicza się: koszty zużycia materiałów i energii, koszty usług obcych – w tym opłaty za korzystanie ze środków masowego przekazu, wykonanie materiałów wyborczych, koszty spotkań wyborczych i podróży, wynagrodzenia i pochodne od wynagrodzeń i pozostałe wydatki pieniężne. Komitet wyborczy powinien odrębnie ewidencjonować zobowiązania finansowe obejmujące równowartość nieopłaconych rachunków i faktur wystawionych z tytułu dostaw i usług na rzecz komitetu. Dowody księgowe dotyczące wydatków (kosztów) powinny spełniać warunki określone w ustawie z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694 ze zm.), a w szczególności muszą być zatwierdzone przez osobę odpowiadającą za gospodarkę finansową.  Ewidencja wydatków i zobowiązań finansowych komitetu wyborczego powinna być prowadzona w sposób zapewniający uzyskanie informacji niezbędnych do prawidłowego sporządzenia sprawozdania wyborczego.

7. Sprawozdanie wyborcze

Finansowanie kampanii wyborczej jest jawne (art. 84 ustawy). Wiąże się z tym obowiązek przedstawienia Państwowej Komisji Wyborczej sprawozdania wyborczego w terminie 3 miesięcy od dnia wyborów. W razie przeprowadzenia II tury wyborów prezydenckich, termin ten liczy się od dnia, w którym odbyły się te wybory. Do sprawozdania załącza się opinię i raport biegłego rewidenta, który na zlecenie Państwowej Komisji Wyborczej przeprowadzi badanie dokumentów zgromadzonych przez komitet wyborczy przed ich złożeniem wraz ze sprawozdaniem. Sprawozdanie sporządza pełnomocnik finansowy, który odpowiada za prawdziwość zawartych w nim danych. Sprawozdanie jest dokumentem o źródłach pozyskanych środków i poniesionych wydatkach komitetu wyborczego oraz ewentualnych zobowiązaniach, które nie zostały uregulowane do dnia złożenia sprawozdania.

Sprawozdanie wyborcze sporządza się według wzoru określonego w rozporządzeniu Ministra Finansów z 19 lipca 2000 r. Okresem rozliczeniowym komitetów wyborczych jest okres od dnia wydania przez Państwową Komisję Wyborcza postanowienia o przyjęciu zawiadomienia o utworzeniu komitetu wyborczego, do dnia przedstawienia sprawozdania wyborczego Państwowej Komisji Wyborczej.

W sprawozdaniu wyborczym należy podać nazwę banku i numer rachunku głównego komitetu wyborczego, numery subkont dla gromadzenia wpłat od osób prawnych oraz ze zbiórek publicznych, przychody/wpływy na te rachunki (subkonta) w okresie rozliczeniowym, ze wskazaniem źródła z jakiego pochodzą środki pieniężne oraz wydatki według podanej we wzorze specyfikacji.

W odniesieniu do niektórych pozycji sprawozdania, takich jak: wpłaty od osób fizycznych, od osób prawnych, kredyty bankowe i wierzytelności, pozyskane wartości niepieniężne do części II, zatytułowanej „Informacje szczegółowe”; należy załączyć wykazy sporządzone według objaśnienia podanego w odpowiedniej pozycji sprawozdania. 
Do sprawozdania komitetu wyborczego załącza się dokumenty wymienione w załączniku nr 2 do rozporządzenia. Ze względu na charakter dowodowy, dokumenty te powinny być oryginałami. W szczególności dotyczy to protokołów (rejestrów) ze zbiórek publicznych oraz faktur, rachunków i innych dokumentów dotyczących kosztów i wydatków, chyba że nie zostały zapłacone do dnia złożenia sprawozdania. W tym wypadku powinna być załączona uwierzytelniona kserokopia. Dokumentami bankowymi składanymi do sprawozdania są: historia rachunku bankowego (z wydzieleniem subkont) lub wyciągi bankowe kolejno ponumerowane. Dokumenty te są niezbędne do weryfikacji podanych w sprawozdaniu informacji. Zbiorcze zestawienie sporządzane przez bank powinno obejmować wszystkie operacje dokonane na rachunku od jego otworzenia do zamknięcia lub do określonego dnia.

8. Nadwyżka pozyskanych środków nad poniesionymi wydatkami.

W wyniku rozliczenia kampanii wyborczej komitet wyborczy ustala, czy uzyskał nadwyżkę pozyskanych środków na cele kampanii wyborczej nad poniesionymi wydatkami. Nadwyżkę ustala się uwzględniając kwotę zobowiązań finansowych wykazanych w sprawozdaniu wyborczym. W przypadku uzyskania nadwyżki komitet przekazuje ją na rzecz instytucji charytatywnej (art. 87g ust. 8 ustawy).

Informację o przekazaniu nadwyżki pełnomocnik finansowy jest obowiązany podać do publicznej wiadomości w dzienniku o zasięgu ogólnokrajowym, najpóźniej w ciągu 30 dni od daty przyjęcia sprawozdania wyborczego przez Państwową Komisję Wyborczą. Dowód przekazania nadwyżki pełnomocnik finansowy przedkłada Państwowej Komisji Wyborczej.

Przewodniczący Państwowej Komisji Wyborczej: Ferdynand Rymarz